Czy zdarza Ci się reagować w ten sam sposób w powtarzających się sytuacjach, nawet jeśli w głębi duszy chcesz inaczej? Czy czujesz, że tkwisz w błędnym kole tych samych stresów, lęków lub pragnień?
To mogą być podświadome nawyki emocjonalne – utarte schematy reagowania, które latami zakorzeniły się w Twoim ciele i umyśle. Powtarzane przez lata emocjonalne scenariusze utrwaliły się tak mocno, że zaczynamy odczuwać głód pewnych emocji i towarzyszących im hormonów. W efekcie nasze własne emocje mogą stać się nałogiem, z którego trudno się wyrwać. W tym wpisie przyjrzymy się, jak te nieuświadomione wzorce przejmują kontrolę nad naszym życiem i jak można je przełamać, by odzyskać wewnętrzną wolność i równowagę.
Schematy zapisane w Ciele i Umyśle
Każde przeżycie emocjonalne pozostawia ślad w naszym układzie nerwowym. Gdy dana reakcja – na przykład wybuch złości, uczucie lęku czy fala ekscytacji – powtarza się wystarczająco często, mózg uczy się schematu. Neurony tworzą trwałe połączenia, a ciało zaczyna pamiętać określone stany. Z czasem reakcja uruchamia się automatycznie, bez świadomego zastanowienia. W ten sposób kształtują się podświadome nawyki emocjonalne – nasze domyślne ustawienia reagowania. To tak, jakby w psychice wydeptać ścieżkę, którą emocje podążają najchętniej.
Każda emocja to nie tylko stan umysłu, ale i konkretna zmiana w ciele: przyspieszone tętno, napięcie mięśni, biochemiczny koktajl hormonów. Jeśli przez lata często odczuwamy stres lub niepokój, nasze ciało przyzwyczaja się do życia w trybie alarmowym. Gdy regularnie doświadczamy ekscytacji i nagłych nagród, mózg nastawia się na oczekiwanie kolejnego bodźca. Powtarzane emocje utrwalają się więc zarówno w neuralnych ścieżkach mózgu, jak i w pamięci mięśni czy nawet w postawie ciała. Innymi słowy – ciało i umysł uczą się naszych emocji.
Gdy nawyk przeradza się, w hormonalny nałóg
Emocjonalny nawyk potrafi z czasem przejść na stery i zacząć kierować naszym życiem niczym nałóg. Dzieje się tak, ponieważ za emocjami stoją potężne substancje chemiczne – hormony i neuroprzekaźniki – które wpływają na nasze samopoczucie. Gdy określony stan emocjonalny powtarza się, organizm zaczyna go traktować jak codzienną normę. Brak tego stanu wywołuje dyskomfort, podobny do głodu odczuwanego przy uzależnieniu. Oto trzy przykłady hormonów związanych z emocjami, które mogą nas uwięzić w błędnym kole reakcji:
Kortyzol – hormon stresu.
Gdy żyjemy w ciągłym napięciu, podwyższony poziom kortyzolu staje się dla nas codziennością. Paradoksalnie, możemy wręcz podświadomie szukać stresu, bo tylko wtedy czujemy się „normalnie”. gu m.in. kortyzol oraz dopaminę, dając chwilowy zastrzyk energii i poczucie spełnienia, które w dłuższej perspektywie działa jak narkotyk, napędzając błędne koło nawyku
„Transformacja zaczyna się w momencie, gdy przestajesz walczyć ze sobą i zaczynasz siebie rozumieć.”
Odkryj uzdrowienie w Sobie
Automatyczne schematy zapisane w podświadomości potrafią wpływać na decyzje, relacje i życiowe wybory, zanim jeszcze świadomy umysł zdąży zareagować. Jeżeli przywykliśmy do życia w lęku czy złości, możemy podświadomie interpretować neutralne sytuacje jako zagrożenie lub powód do frustracji – tylko po to, by wyzwolić znajomy emocjonalny stan. Gdy wręcz „uzależniamy się” od danej emocji (np. ciągłego lęku, gniewu czy nawet poczucia wstydu), zaczynamy postrzegać siebie i świat wyłącznie przez jej pryzmat.
Taki filtr zniekształca naszą rzeczywistość – np. osoba uzależniona od negatywnych emocji może nie potrafić cieszyć się sukcesem, bo podświadomie oczekuje stresu albo komplikacji.
Być może kiedyś w przeszłości określony sposób reagowania pomógł nam przetrwać trudną sytuację – stał się tarczą ochronną. Z czasem jednak ta strategia traci swoją przydatność, a mimo to wciąż w nas działa, jak zaprogramowany pilot. Jeśli nie zatrzymamy się i nie przyjrzymy tym wzorcom – będziemy powielać stare historie nawet wtedy, gdy przynoszą one ból czy stagnację.
Odkryj uzdrowienie w Sobie
Dopamina – hormon nagrody
Dopamina to neuroprzekaźnik odpowiedzialny za uczucie przyjemności, motywację i satysfakcję. Wydziela się, gdy doświadczamy sukcesu, pochwały czy nawet chwilowego ulgi po kłótni. Mózg szybko uczy się powtarzać zachowania, które ją wyzwalają – dlatego tak łatwo wpaść w uzależnienie od bodźców. Ciągłe szukanie dopaminowego „kopa” (np. telefon, zakupy, dramaty) może rozregulować nasz układ nerwowy.
Właśnie dlatego podczas mindfulness wyjazdów, kursów medytacji czy retreatów na Wyspach Kanaryjskich uczymy się wracać do wewnętrznego balansu i prawdziwej satysfakcji – bez przestymulowania.
Oksytocyna – hormon więzi
To substancja odpowiedzialna za uczucie bliskości, miłości i bezpieczeństwa. W zdrowych warunkach oksytocyna koi stres i buduje zaufanie między ludźmi. Jednak nawet pozytywny hormon może wpisywać się w schemat nałogowego poszukiwania emocji. Jeśli ktoś przez lata czuł się wartościowy tylko wtedy, gdy otrzymywał akceptację lub miłość od innych, może nieświadomie uzależnić się od stałego zastrzyku więzi. Pragniemy wtedy ciągłego bycia z kimś, skupienia uwagi ukochanej osoby, potwierdzania naszej wartości – jakby to była kwestia przetrwania.
